پرسش :

با توجه به عرب بودن دو کشور سوریه و لیبى، علت حمایت آنها از ایران در جنگ، چه بود؟

پاسخ :
دو کشور سوریه و لیبى به دلایل زیر از ایران در مقابل عراق حمایت کردند:
کشور سوریه قسمتى از سرزمینش را در جنگ با اسرائیل از دست داده بود و خواهان خروج بدون شرط اسرائیل از بلندى‏هاى جولان و مخالف سازش و مذاکره با این کشور بوده و هست. سوریه به اتفاق برخى از کشورهاى عربى، جبهه پایدارى اعراب در مقابل اسرائیل را تشکیل دادند. ایرن نیز بعد از پیروزى انقلاب اسلامى، صراحتا مخالفت خود را با سیاست‏هاى اسرائیل اعلام کرد و بر اساس قانون اساسى، خود را متعهد به دفاع از حقوق مسلمانان در کلیه نقاط جهان از جمله حقوق مسلمانان سوریه، فلسطین و لبنان در مقابل اسرائیل مى‏دانست که این قرابت دیدگاه‏هاى سوریه و ایران خود به خود باعث نزدیکى دو کشور در مقابل اسرائیل شد.
اما چرا سوریه از عراق حمایت نکرد؟ علت آن این است که عراق و سوریه به لحاظ ایدئولوژیک با هم تعارض داشتند؛ حزب بعث سوریه و حزب بعث عراق هر کدام داعیه رهبرى جهان عرب را داشتند و وجود رقیب را غیر قابل تحمل مى‏دانستند. بنابراین وجود تضاد ایدئولوژیک بین سوریه و عراق و اشتراک نظر ایران و سوریه در مقابل اسرائیل باعث شده بود سوریه از ایران در مقابل عراق حمایت کند و در مقابل آن، حمایت ایران را در قبال اسرائیل کسب نماید. طبعا اگر سوریه از ایران در مقابل عراق حمایت نمى‏کرد به احتمال زیاد به دلیل آنکه اکثر کشورهاى قدرتمند عرب حاضر به مذاکره با اسرائیل بودند، سوریه در موازنه‏ى قوا در قبال اسرائیل بازنده مى‏شد و نمى‏توانست اسرائیل را مجبور نماید که به خواسته‏هایش تن در دهد.
پس از امضاى معاهده‏ى کمپ‏دیوید بین مصر و اسرائیل و رانده شدن مصر از کشورهاى رادیکال عربى، لیبى به همراه سوریه و الجزایر گروه جبهه پایدارى اعراب را تشکیل دادند و مخالف مذاکرات صلح اعراب و اسرائیل بودند. ایران نیز ضمن حمایت کامل خود از این جبهه، به همراه این کشورها مخالفت خود را با سازش و مذاکره با اسرائیل اعلام کرد. از طرفى، لیبى و عراق هر دو به دنبال آن بودند که با تمسک به مسئله‏ى فلسطین ، رهبرى جهان عرب را به دست آورند و به همین دلیل نمى‏توانستند همدیگر را تحمل نمایند و از این نظر با هم تعارض داشتند، لذا وجود سازگارى منافع بین لیبى و ایران و تعارض منافع بین لیبى و عراق سبب شد که لیبى نیز چون سوریه در جنگ از ایران حمایت بکند.
منبع: جنگ ایران و عراق، پرسش‌ها و پاسخ‌ها، فرهاد درویشی، مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ